Blockchain en het PGB: Digitale Zorgmunt

De blockchain is een fascinerende techiek die tegelijkertijd moeilijk te vatten kan zijn voor niet-ingewijden. Het ontwerp van een blockchain is sterk verstrengeld met de toepassing ervan en dit maakt het voor beleidsmakers, managers en ondernemers niet eenvoudig om te bepalen wat de mogelijkheden van een blockchain zijn en hoe dit effectief kan worden ingezet. Ter inspiratie beschrijf ik in een vijfdelige serie hoe een blockchain meerwaarde kan hebben voor de uitvoer van het Persoonsgebonden Budget (PGB). In dit deel: wat is het nut van een digitale munt?

Dit artikel is onderdeel van een serie. Lees ook de andere delen:

1. Blockchain en het PGB: Introductie
2. Blockchain en het PGB: Digitale Zorgmunt
3. Blockchain en het PGB: Privacy
4. Blockchain en het PGB: Factureren en Uitbetalen
5. Blockchain en het PGB: Workflow, Innovatie en Uitdagingen

De digitale zorgmunt

Eén bitcoin wordt op dit moment gewaardeerd rond de 600 dollar. Dat is een behoorlijk bedrag voor een stukje data op een blockchain. De reden dat mensen zoveel waarde hechten aan, uiteindelijk, een specifiek patroon van 0-en en 1-en, is dat:

1. het maken van extra bitcoin, het minen, erg veel computerkracht kost en dus kostbaar is om te doen,
2. een bitcoin niet dubbel kan worden uitgegeven en er dus nooit meer bitcoins bij kunnen komen dan de bitcoins die zijn gemined,
3. een bitcoin enkel kan worden uitgegeven door de eigenaar en
4. een bitcoin heeft waarde, utility, in de reële economie. Je kunt er dus goederen of diensten mee kopen.

Als je een bitcoin in bezit hebt, dan kan deze niet van je worden afgepakt of worden gekopieerd. De blockchain garandeert dit en deze garantie geeft miljoenen mensen wereldwijd een groot vertrouwen in de Bitcoin en dat zien we terug in de waarde die men toekent aan de Bitcoin.

Hoe kunnen we dit concept van een digitale valuta overzetten naar het PGB? We kunnen, net als de Bitcoin, een digitale munt introduceren in de PGB blockchain. We noemen die, bijvoorbeeld, de zorgmunt. Wat is de waarde van deze munt? In dit geval is dat afhankelijk van wat we ervoor kunnen kopen in de reële economie. Of nog concreter: de waarde is afhankelijk van de zorg die we ervoor in kunnen kopen. Stel nu dat we een organisatie als ‘wisselkantoor’ bestempelen en dat deze organisatie garandeert dat je één zorgmunt ten alle tijden in kan wisselen tegen één euro. Dan is de zorgmunt één euro waard. Uiteraard is dit geen wisselkantoor zoals we die nu kennen in de bankenwereld. Een wisselkantoor in dit voorbeeld is meer te vergelijken met de organisator achter een muziekfestival dat consumptie-munten uitgeeft. De bezoekers van het festival kunnen de munten gebruiken om consumpties in te kopen en de eigenaren van de eetstalletjes kunnen deze muntjes vervolgens bij de organisator weer omwisselen voor euro’s.

In de PGB blockchain zullen zowel de gemeentes, zorgkantoren en zorgverzekeraars optreden als wisselkantoren en ook de zorgmunten maken en distribueren. Deze instanties identificeren zichzelf op de PGB blockchain met een certificaat dat wordt vertrouwd. Dit werkt ongeveer zoals de beveiligde verbindingen in webbrowsers als je inlogt bij de belastingdienst of bij banken. In het protocol wordt afgedwongen dat enkel geselecteerde organisaties een zorgmunt mogen maken en uitgeven. Om de waarde van de zorgmunt in stand te houden moeten deze organisaties uiteraard ook garant staan voor een omwisseling van zorgmunten naar euro’s. In het huidige systeem doet de Sociale Verzekeringsbank (SVB) alle uitbetalingen namens de gemeentes en zorgkantoren, maar er is geen reden om dat met de PGB blockchain weer decentraal te laten verlopen via de instanties die ook verantwoording dragen voor het budget.

Een organisatie dat munten uitgeeft zal enkel garant willen staan voor de zorgmunten die het zelf uitgeeft. En níet voor zorgmunten van andere partijen. Een gemeente zal bijvoorbeeld niet de zorgmunten van de zorgverzekeraar willen omruilen voor euro’s. Daarom draagt elke zorgmunt een stukje data mee dat aangeeft welke partij de betreffende munt heeft uitgegeven én vanuit welke wetgeving. Om dit concept in de communicatie te vereenvoudigen kan een zorgmunt mét deze meta-data worden beschouwd als een (metaforisch!) gekleurde zorgmunt. Een organisatie kan aan de hand van de ‘kleur’ eenvoudig zien of de zorgmunten die worden gedeclareerd ook daadwerkelijk door hen zijn uitgegeven.

Er kunnen nog meer attributen worden toegekend aan een zorgmunt. Zo is het mogelijk om bijvoorbeeld aan te geven of de munt is gebruikt om zorg in te kopen. Oftewel of de zorgmunt op enig moment in het verleden is gebruikt om een zorgverlener mee te betalen. Hiermee kan worden voorkomen dat zorgmunten worden ingeleverd ter uitbetaling zonder dat daar een prestatie van een zorgverlener tegenover staat.

Het grote voordeel van een digitale zorgmunt is dat deze enkel kan worden gebruikt om de zorg in te kopen waarvoor de zorgmunt voor bedoeld is. Het is dus, vanzelfsprekend, niet mogelijk om er auto’s van te kopen of mee op vakantie gaan. Hiermee kan een stuk fraude worden voorkomen. Het is zelfs mogelijk om af te dwingen dat binnen de zorg bepaalde diensten alleen in te kopen zijn met een specifieke ‘kleur’ zorgmunten. Bijvoorbeeld dat een bepaald gedeelte van het Wmo-budget enkel kan worden gebruikt voor huishoudelijke hulp.