Blockchain en het PGB: Factureren en Uitbetalen

De blockchain is een fascinerende techiek die tegelijkertijd moeilijk te vatten kan zijn voor niet-ingewijden. Het ontwerp van een blockchain is sterk verstrengeld met de toepassing ervan en dit maakt het voor beleidsmakers, managers en ondernemers niet eenvoudig om te bepalen wat de mogelijkheden van een blockchain zijn en hoe dit effectief kan worden ingezet. Ter inspiratie beschrijf ik in een vijfdelige serie hoe een blockchain meerwaarde kan hebben voor de uitvoer van het Persoonsgebonden Budget (PGB). In dit deel: hoe faciliteert de blockchain facturaties en uitbetalingen?

Dit artikel is onderdeel van een serie. Lees ook de andere delen:

1. Blockchain en het PGB: Introductie
2. Blockchain en het PGB: Digitale Zorgmunt
3. Blockchain en het PGB: Privacy
4. Blockchain en het PGB: Factureren en Uitbetalen
5. Blockchain en het PGB: Workflow, Innovatie en Uitdagingen

Slimme contracten

Factureren en uitbetalen op de PGB blockchain verloopt via slimme contracten. Een slim contract (vaak smart contract genoemd) is een digitaal contract op de blockchain dat automatisch wordt uitgevoerd als aan bepaalde voorwaarden wordt voldaan. De Bitcoin blockchain heeft smart contracts maar deze zijn relatief beperkt door het gebruik van een gelimiteerde programmeertaal. Andere blockchains zoals Ethereum bieden krachtigere contracten door het toelaten van een uitgebreide programmeertaal, maar het is nog te bezien of deze uitgebreide programmeertaal een vloek of een zegen is voor een blockchain omdat de beveiliging hiervan complex is. Ethereum is echter bedoeld als een generieke blockchain waarop partijen zelf ver uiteenlopende contracten kunnen programmeren. Voor de PGB blockchain die hier wordt besproken is dit niet noodzakelijk. De PGB blockchain is ontwikkeld voor een specifiek doel, ter ondersteuning van de uitvoering van het PGB, en dat maakt het mogelijk om contractspecificaties vast te leggen op protocol niveau. Dat vereenvoudigt de implementatie en vergroot de veiligheid en valideerbaarheid.

Op welke manier kunnen slimme contracten ingezet worden in de PGB blockchain? Drie voorbeelden van contracten zijn:

• Het vastleggen van zorgovereenkomsten en de facturen die daarop volgen
• Het betalen van facturen.
• Het wisselen van zorgmunten voor euro’s. Oftewel het uitbetalen van facturen.

Zorgovereenkomsten, facturen en declaraties

Een zorgovereenkomst is een contract tussen een zorgverlener en een budgethouder waarin afspraken over de geboden diensten en tarieven worden vastgelegd. Dit contract kan direct op de blockchain worden vastgelegd. De afspraken en voorwaarden in het contract zijn versleuteld en enkel zichtbaar voor de betrokken partijen. In veel gevallen zal de zorgovereenkomst moeten worden goedgekeurd door bijvoorbeeld de gemeente of zorgverzekeraar. In de definitie van het contract kan daarom als eis worden opgenomen dat het contract digitaal moet worden ondertekend door een specifieke partij voordat het contract kan worden toegepast.

De zorgovereenkomst is tevens de blauwdruk op basis waarvan facturen, of declaraties, worden gemaakt. Een zorgovereenkomst kan worden uitgelezen door een applicatie bij de zorgverlener of budgethouder. Vervolgens wordt in de applicatie een factuur opgesteld door in te vullen welke diensten zijn afgenomen en voor hoeveel uur. De resulterende factuur wordt beschouwd als een nieuw contract en opgeslagen op de blockchain.

Betalen van facturen

Een factuur wordt op de blockchain opgeslagen als een slim contract. Een slim contract heeft, net als andere entiteiten op de blockchain, een eigen adres en het is dus mogelijk om zorgmunten over te maken naar het adres van het contract. Anders gezien wordt daarmee de factuur betaald. De budgethouder is één van de tegenpartijen van een factuur. Na inzage in de factuur besluit de budgethouder om deze al dan niet te betalen met de zorgmunten in zijn of haar budget. De ‘kleur’ van de zorgmunten moet voldoen aan de eisen die de factuur stelt aan de zorgmunten waarmee betaald wordt. Zo kunnen de zorgmunten in budget dat is toegekend op basis van een specifieke wetgeving niet zomaar worden gebruikt voor diensten die niet worden vergoed vanuit diezelfde wetgeving.

Bij slimme contracten zijn persoonsgegevens en voorwaarden versleuteld, maar gegevens die te maken hebben met het ontvangen en verzenden van zorgmunten zijn niet versleuteld. Dit is noodzakelijk zodat de PGB blockchain de integriteit van betalingen met zorgmunten kan afdwingen. Daarnaast biedt het de mogelijkheid voor slimme contracten om automatisch transacties uit te voeren op het moment dat aan bepaalde monetaire voorwaarden in het contract zijn voldaan. Zo kan bijvoorbeeld worden afgesproken dat een contract als ‘betaald’ wordt gemarkeerd op het moment dat het ontvangen bedrag in zorgmunten exact gelijk is aan het vereiste bedrag in het contract. De zorgmunten zijn op dat moment nog in het bezit van het contract maar worden na betaling vrijgegeven zodat de ontvanger (bijvoorbeeld de zorgverlener) dit vervolgens weer kan overmaken. Ook kunnen zorgmunten bij het betalen van een contract automatisch worden gemarkeerd met een attribuut, zoals het feit dat de zorgmunt is gebruikt om een dienst mee te betalen. Het afdwingen van deze integriteitsregels wordt gedaan op een transparante en eenduidige manier dat door iedereen kan worden geverifieerd.

Uitbetaling en eigen inbreng

Nadat een zorgverlener is betaald met zorgmunten middels een factuur zal de zorgverlener dit bedrag waarschijnlijk graag willen omwisselen voor euro’s. De zorgverlener bekijkt welke ‘kleur’ zorgmunten in de factuur aanwezig zijn en kan zo zien welke instantie de zorgmunten oorspronkelijk heeft uitgegeven. Voor de uitbetaling stelt de zorgverlener een slim contract op met de uitgever van de zorgmunt als tegenpartij. Dit contract heeft, net als alle contracten, een adres op de blockchain en de zorgmunten worden overgemaakt vanuit het factuurcontract naar het uitbetalingscontract. De zorgmunten zijn op dat moment eigendom geworden van het uitbetalingscontract en kunnen niet zondermeer worden overgemaakt naar andere adressen. De uitgever heeft nu een bepaalde termijn (bijvoorbeeld 30 dagen) om de uitbetaling te voldoen of de uitbetaling te annuleren. De termijn is opgeslagen in het contract en wordt afgedwongen door de blockchain.

De uitgever maakt nu via de bank, dus buiten de blockchain om, het bedrag in euro’s over naar de zorgverlener. De bank geeft een dag later aan dat het bedrag is overgemaakt. Optioneel maakt de uitgever een digitaal bewijs van deze betaling met de datum en bedrag, en ondertekent deze. Dit bewijs wordt gekoppeld aan het uitbetalingscontract op de blockchain. Het contract wordt door de uitgever gemarkeerd als ‘betaald’. Automatisch krijgen alle zorgmunten in het contract een attribuut dat aangeeft dat de zorgmunt is uitbetaald. Daarnaast is het contract dusdanig opgesteld dat er vanaf dat moment geen enkele entiteit de autoriteit heeft om de zorgmunten nog verder over te maken. Oftewel, de zorgmunten in het contract zullen daar voor altijd blijven en zijn in feite onbruikbaar geworden om ooit nog te gebruiken. Dit garandeert dat zorgmunten niet opnieuw worden gebruikt nadat ze ooit zijn ingewisseld voor euro’s.

Via een slim contract kunnen ook zorgmunten worden overgemaakt aan een budgethouder die zelf via de bank een bedrag in euro’s overmaakt de uitgever. Op deze manier kan een budgethouder zorgmunten inkopen met eigen vermogen. Een dergelijk contract werkt op dezelfde wijze als bij een uitbetaling, maar dan in omgekeerde volgorde.