Blockchain en het PGB: Workflow, Innovatie en Uitdagingen

De blockchain is een fascinerende techiek die tegelijkertijd moeilijk te vatten kan zijn voor niet-ingewijden. Het ontwerp van een blockchain is sterk verstrengeld met de toepassing ervan en dit maakt het voor beleidsmakers, managers en ondernemers niet eenvoudig om te bepalen wat de mogelijkheden van een blockchain zijn en hoe dit effectief kan worden ingezet. Ter inspiratie beschrijf ik in een vijfdelige serie hoe een blockchain meerwaarde kan hebben voor de uitvoer van het Persoonsgebonden Budget (PGB). In dit slotdeel: ketenregie, stimulatie van innovatie en uitdagingen.

Dit artikel is onderdeel van een serie. Lees ook de andere delen:

1. Blockchain en het PGB: Introductie
2. Blockchain en het PGB: Digitale Zorgmunt
3. Blockchain en het PGB: Privacy
4. Blockchain en het PGB: Factureren en Uitbetalen
5. Blockchain en het PGB: Workflow, Innovatie en Uitdagingen

Workflow in de keten

Omdat contracten op de blockchain worden vastgelegd is het voor aangesloten partijen aan de hand van de status van een contract af te leiden welke werkzaamheden nog moeten worden verricht. Bijvoorbeeld zorgovereenkomsten die nog moeten worden goedgekeurd door de gemeente. Of openstaande facturen die nog moeten worden betaald door de budgethouder. Door deze impliciete workflow-status hoeft er minder gecommuniceerd te worden tussen de partijen. De blockchain geeft immers direct aan welke acties er nog open staan om op te pakken. Dit maakt samenwerking door de gehele keten effectiever.

Stimulering decentrale innovatie

De PGB blockchain kan worden gezien als de ontwikkeling van een platform waar andere partijen vervolgens weer applicaties, rapportages en andere oplossingen omheen bouwen. De blockchain is hierin de grote gemene deler tussen pluriforme organisaties en individuen. Het garandeert de integriteit van gegevens en de uitvoering van slimme contracten.

Als oplossing voor een specifiek probleem is de PGB blockchain, beschouwd als een database, minder generiek dan een traditionele (centrale) relationele database. Een effectieve blockchain moet de juiste balans vinden tussen enerzijds de extra functionaliteit die het biedt en tegelijkertijd flexibel en generiek genoeg om een verscheidenheid aan (toekomstige) use-cases te ondersteunen. Als een blockchain de juiste balans hierin vindt, dan kan het voor een innovatief ecosysteem zorgen waarbij er decentraal applicaties en websites worden ontwikkeld op basis van de blockchain. Dus betere (mobiele) applicaties en oplossingen voor budgethouders, zorgverleners en organisaties. Dit effect zien we bij de Bitcoin blockchain waar veel startups innovatieve applicaties ontwikkelen op basis van de Bitcoin blockchain en op die manier waarde toevoegen voor hun gebruikers. Ook bij de PGB blockchain staat het partijen vrij om onafhankelijk innovatieve apps of websites te ontwikkelen. Elke zorgverzekeraar kan bijvoorbeeld eigen software ontwikkelen om rapportages te genereren. Uiteindelijk zullen een aantal applicaties naar boven komen drijven als de best-of-breed applicaties, maar dat is iets wat de markt beslist, en niet de beheerders of ontwerpers van de blockchain.

Uitdagingen

Geen systeem is perfect, dus ook de blockchain die hier is besproken heeft uitdagingen. Op technisch gebied wordt er op dit moment enorm veel geïnnoveerd en geëxperimenteerd met blockchain gerelateerde technieken. Zo wordt er veel onderzoek gedaan naar de algoritmes om een consensus te bereiken. Of het gebruik van zogenaamde zero-knowledge proofs om privacy gevoelige gegevens nog beter te beveiligen. De PGB blockchain zoals hier beschreven is technisch gezien reeds te realiseren.

De achilleshiel van elk systeem dat gebaseerd is op cryptografische elementen is de enorm belangrijke rol die privésleutels hebben binnen het systeem. Een privésleutel is de enige manier voor een entiteit om zichzelf te identificeren en aanspraak te kunnen maken op de zorgmunten, contracten, overeenkomsten, etc. Als de privésleutel om wat voor reden dan ook kwijtraakt dan is er geen enkele technische mogelijkheid om bijvoorbeeld het PGB budget nog uit te geven. Het beheren en bewaren van de sleutels, key management, is daarom een essentieel component van het systeemontwerp. Kunnen mensen worden vertrouwd om de privésleutel ten alle tijden goed te bewaren en bijvoorbeeld een backup te maken? Elk persoon is feilbaar dus het is niet realistisch om dit te verwachten. Gelukkig zijn er wel oplossingen om het risico op verlies van de privésleutel te verkleinen. Zo is het mogelijk om te werken met hardwarematige sleutels die bijvoorbeeld via een USB poort worden aangesloten. Ook kan ervoor worden gekozen om de privésleutels in bewaring te brengen bij een vertrouwde derde partij, waarschijnlijk een partij van de overheid. Helaas brengt dat uiteraard weer veiligheidsrisico’s met zich mee: een hack van deze centrale partij kan ertoe leiden dat alle privésleutels op straat komen te liggen. Daarnaast is het ook mogelijk om op de blockchain te specificeren dat meerdere entiteiten toegang hebben tot het budget en zorgmunten kunnen overmaken naar andere adressen. Dit is een interessante discussie die zeker gevoerd zal moeten worden maar voor het ontwerp van de blockchain gaan we ervan uit dat de rechtmatige eigenaar altijd in het bezit is van de privésleutel.

Visie en toekomst

In deze visie is conceptueel uitgezet hoe een blockchain toegepast zou kunnen worden bij de uitvoering van het PGB en welke voordelen dit kan bieden. De techniek is er klaar voor, maar de implementatie van een blockchain zal een behoorlijke investering vergen. Ook de transitie van het huidige systeem naar een blockchain gedreven systeem zal veel voeten in de aarde hebben. Vanuit de politiek en maatschappij is er regelmatig kritiek op de huidige uitvoer van het PGB. Hoewel er concrete oplossingen zijn doorgevoerd om fraude tegen te gaan wordt er nog steeds gesproken over teveel bureaucreatie en foutgevoeligheid in het huidige systeem. Er is dus een momentum voor alternatieve oplossingen. In de beschreven visie kan een blockchain hierbij een vitale rol spelen om de uitvoering efficiënter te maken, fraude te verminderen, kosten te besparen en innovatie aan te jagen.

Heb je vragen of opmerkingen over dit artikel? Ik hoor het graag! Je kan hier een reactie achterlaten of een mail sturen.